کد مطلب:1586 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:310
احکام جعاله
2226- جـعـاله آن است كه انسان قرار بگذارد در مقابل كاری كه برای او انجام می دهند مالی بدهد , مثلا بـگوید هر كس گمشده مرا پیدا كند ده تومان به او می دهم , و به كسی كه این قرار را می گذارد جاعل و به كسی كه كار را انجام می دهد عامل می گویند.
و میان جعاله و اجاره از جهاتی فرق است از آن جمله این است كه در اجاره بعد از خواندن صیغه , اجیر باید عـمـل را انجام دهد , و كسی هم كه او را اجیر كرده اجرت را به او بدهكار می شود , ولی در جعاله اگر چه عامل شخص معین باشد , می تواند مشغول عمل نشود , و تا عمل را انجام ندهد جاعل بدهكار نمی شود.
2227- جـاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرارداد كند و شرعا بتواند در مال خود تصرف نماید , بنابر این جعاله آدم سفیه - كسی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند - صحیح نیست و هم چنین جعاله مفلس در آن قسم از اموالش كه حق تصرف در آنها را ندارد صحیح نمی باشد.
2228- كـاری را كـه جاعل می گوید برای او انجام دهند , باید حرام یا بی فایده یا از واجباتی كه شرعا لازم اسـت مـجـانـا آورده شود نباشد , پس اگر بگوید هر كس شراب بخورد , یا در شب بدون مقصد عقلایی به جای تاریكی برود یا نماز واجب خود را بخواند ده تومان به او می دهم جعاله صحیح نیست .
2229- مـالی را كه قرار می گذارند , لازم نیست با ذكر تمام خصوصیات معین شود , بلكه اگر به طوری نـزد عامل معلوم باشد , كه اقدام او برای انجام آن كار سفاهت محسوب نشود , كافی است , مثلا اگر جاعل بگوید , این مال را هر مقداری بیش از ده تومان فروختی زیادی آن برای تو باشد , جعاله صحیح است , و هم چـنـین اگر بگوید , هر كس اسب مرا پیدا كند نصف او را به خودش می دهم یا ده من گندم به او می دهم جعاله نیز صحیح است .
2230- اگـر مزد كار كاملا مبهم باشد , مثلا جاعل بگوید , هر كس بچه مرا پیدا كند پولی به او می دهم , و مـقـدار آن را معین نكند , چنانچه كسی آن عمل را انجام دهد , باید مزد او را به مقداری كه كار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.
2231- اگـر عـامـل پـیش از قرارداد , كار را انجام داده باشد , یا بعد از قرار داد به قصد این كه پول نگیرد انجام دهد , حقی به مزد گرفتن ندارد.
2232- پیش از آن كه عامل شروع به كار كند جاعل می تواند جعاله را بهم بزند.
2233- بعد از آن كه عامل شروع به كار كرد , اگر جاعل بخواهد معامله را بهم بزند اشكال دارد.
2234- عـامـل مـی تواند عمل را ناتمام بگذارد , ولی اگر تمام نكردن عمل اسباب ضرر جاعل یا كسی كه عمل برای او انجام می گیرد شود , باید آن را تمام نماید.
مـثلا اگر كسی بگوید هر كس چشم مرا عمل كند فلان مقدار به او می دهم و دكتر جراحی شروع به عمل كـنـد , چنانچه طوری باشد كه اگر عمل را تمام نكند , چشم معیوب می شود , باید آن را تمام نماید , و در صورتی كه ناتمام بگذارد , حقی بر جاعل ندارد.
2235- اگـر عامل كار را ناتمام بگذارد , چنانچه آن كار مثل پیدا كردن اسب است كه تا تمام نشود , برای جـاعل فایده ندارد عامل نمی تواند چیزی مطالبه كند و هم چنین است اگر جاعل مزد را برای تمام كردن عمل قرار بگذارد مثلا بگوید هر كس لباس مرا بدوزد , ده تومان به او می دهم ولی اگر مقصودش این باشد كه هر مقدار از عمل كه انجام گیرد , برای آن مقدار مزد بدهد.
جـاعـل بـایـد مزد مقداری را كه انجام شده به عامل بدهد , اگر چه احتیاط این است كه به طور مصالحه یكدیگر را راضی نمایند.